Luikje gemaal Gouda maakt vismi­gratie richting boezem mogelijk

Het hoogheemraadschap van Rijnland heeft een vispassage bij boezemgemaal Gouda gerealiseerd. Via een luikje in de inlaatschuiven kunnen vissen nu vanaf de Hollandse IJssel naar Rijnlands boezem zwemmen. Uittrek van vissen is na de renovatie van het gemaal mogelijk via nieuwe stillere pompen. Deze vrije vismigratie kan bijdragen aan een betere visstand, die op zijn beurt belangrijk is voor de (ecologische) waterkwaliteit.

De visstand is een belangrijke graadmeter: is deze gezond en gevarieerd, dan is de (ecologische) waterkwaliteit over het algemeen goed. En dat is belangrijk voor de recreatie, landbouw en natuur. Vrije vismigratie tussen wateren kan bijdragen aan een betere visstand. Daarom maakt Rijnland waar nodig gemalen en stuwen passeerbaar voor vissen.

Intrek via luikje

In de afgelopen decennia is bij boezemgemaal Gouda geen intrek van vissen mogelijk geweest. Een rinket (klein luikje) in de inlaatschuiven brengt daar verandering in. Dit luikje kan Rijnland afzonderlijk bedienen en openen terwijl de grote inlaatschuiven gesloten blijven. Het openen en sluiten gebeurt afhankelijk van een ingevoerde geautomatiseerde zonsopkomst-/zonsondergangkalender en getijdentabel. Deze tabel geeft van dag tot dag aan wanneer het hoog en laag water is.

Uittrek via nieuwe stillere pompen

Vissen kunnen Rijnlands boezem via de gemaalpompen veilig verlaten, maar omdat het gemaal in het verleden veel geluid maakte, passeerden er in de praktijk weinig vissen. Op dit moment wordt het gemaal gerenoveerd, waarbij Rijnland nieuwe, stiller aangedreven pompen plaatst. Hierdoor zullen naar verwachting meer vissen het gemaal gaan herkennen als migratiepunt.

Toename vrije vismigratie

Veel vissen zwemmen van het ene water naar het andere (bijvoorbeeld de snoek) en sommige soorten zelfs van zout naar zoet water, zoals aal en driedoornige stekelbaars. Dit doen ze om te kunnen paaien, op te groeien of om te overwinteren. Intrek vindt vooral in het voorjaar plaats, uittrek in het najaar. Door realisatie van het luikje en de stillere pompen verwacht Rijnland dat het aantal migrerende vissen de komende jaren in beide richtingen gaat toenemen. Monitoring vindt plaats vanaf het voorjaar 2016 (eerstvolgende visintrekseizoen na de renovatie van gemaal) en moet uitwijzen of deze verwachting uitkomt.

Renovatie boezemgemaal

Het boezemgemaal in Gouda loost overtollig water op de Hollandse IJssel en kan -in tijden van droogte- ook zoet water vanuit de IJssel inlaten. Daarmee is het van groot belang voor de waterhuishouding in Rijnlands gebied. Het gemaal is echter flink gedateerd (1935). Rijnland is in juni 2013 gestart met de renovatie, die onder meer bestaat uit het vervangen van de oude, door dieselmotoren aangedreven pompen door elektrisch aangedreven pompen. Naast de complete machinerieën en hulpwerktuigen wordt ook het gebouw zelf opgeknapt. De aanleg van de vispassage maakt officieel geen onderdeel uit van de renovatie. Vanuit doelen die Rijnland heeft m.b.t. de visstand en ecologische waterkwaliteit, stond de aanleg op de agenda. Deze is gecombineerd met de renovatie. Rijkswaterstaat heeft financieel bijgedragen aan de realisatie van de vispassage. De passage maakt onderdeel uit van het Kaderrichtlijn Water-programma van Rijkswaterstaat, dat tot doel heeft de waterkwaliteit in 2015 op orde te hebben. Eind dit jaar moeten alle werkzaamheden aan het gemaal gereed zijn. Meer informatie: www.rijnland.net/boezemgemaalgouda.