Meer natuur, beter klimaat

We leven op een prachtige planeet die alles biedt wat het leven mooi maakt. Maar door ons toedoen warmt de Aarde in rap tempo op. Door de uitstoot van broeikasgassen, het gebruik van gif en de vernietiging van natuur maakt de mensheid de Aarde onleefbaar voor mens en dier. We kunnen niet op dezelfde voet door blijven gaan, ook niet als we een beetje vergroenen. Door nú radicaal andere keuzes te maken, kunnen we de klimaatcrisis en de biodiversiteitscrisis samen het hoofd bieden. De Partij voor de Dieren zet daarom volop in op een koersverandering. Daarin moet iedereen zijn steentje bijdragen. Juist het waterschap heeft volop mogelijkheden om te helpen de planeet leefbaar te houden.

Door de invloed van de mens sterven planten- en diersoorten wereldwijd in een angstaanjagend tempo uit. Het aantal boerenlandvogels in Nederland is de afgelopen dertig jaar met 70% afgenomen en het aantal insecten zelfs met 76%. De afname van insecten is een direct gevaar voor onze voedselvoorziening. Veel gewassen zijn voor de bestuiving en voortplanting afhankelijk van insecten. Als ons oppervlakte- en grondwater schoon zijn kan de natuur herstellen van het enorme verlies aan biodiversiteit de afgelopen decennia.

Oevers, dijken en waterkanten moeten zo natuurlijk mogelijk worden ingericht en het maai- en baggerbeleid moet rekening houden met dieren en planten. Waterschappen hebben in Nederland een belangrijke rol als het gaat om de bescherming van de biodiversiteit. De vele honderden kilometers dijken en watergangen, wegbermen en bomenrijen geven waterschappen de mogelijkheid om de biodiversiteit te versterken. Dat is hard nodig, omdat door de intensieve landbouw met grote lappen grond waar maar één plantensoort wordt verbouwd (‘monocultuur’) nog nauwelijks plaats is voor wilde planten en dieren. Dijken, watergangen en wegbermen die als aderen door het landschap lopen zijn zeer geschikt voor natuurontwikkeling en zo vormen wateren en hun oevers een netwerk van groen en blauw tussen beschermde natuurgebieden.

Het verlies aan biodiversiteit behoort samen met de klimaatcrisis tot de grootste problemen van onze tijd. De biodiversiteits- en de klimaatcrisis moeten in samenhang worden aangepakt. Tijd voor actie.

Meer weten? Lees hieronder onze programmapunten voor meer biodiversiteit en klimaatadaptatie.

De biodiversiteitscrisis en klimaatcrisis samen aanpakken

Pas als we durven te denken vanuit het meest kwetsbare – dieren, natuur en milieu – zullen we in staat zijn om de noodzakelijke veranderingen door te voeren die het mogelijk maken om te blijven leven op deze prachtige planeet. De belangrijkste maatregel om de crises te keren is het verkleinen van onze ecologische voetafdruk. Dit vraagt om een allesomvattende aanpak: één waarbij klimaatplannen gecombineerd worden met maatregelen voor behoud en herstel van biodiversiteit. Dat doen we samen met inwoners en bedrijven. Zo kunnen we genieten van meer water, natuur en een fijnere en schonere woonomgeving. We maken van een min-minsituatie een win-winsituatie.

• Het waterschap roept de klimaat- en biodiversiteitscrisis uit. Er komt een portefeuillehouder voor klimaat en biodiversiteit. Al het beleid wordt getoetst op duurzaamheid in een duurzaamheidsparagraaf, waarin de gevolgen voor dieren, natuur, milieu en klimaat staan omschreven.
• Voor alle klimaatplannen wordt zo vroeg mogelijk in het proces een natuurtoets uitgevoerd, om kansen te benutten en bedreigingen voor aanwezige planten en dieren te voorkomen.
• Het waterschap plant extra bomen om langdurig CO2 op te vangen.
• In het kader van de Omgevingswet ontwikkelt het waterschap een Watervisie waarin de aanpak van de klimaat- en biodiversiteitscrises de hoogste prioriteit krijgt.
• Uiterlijk in 2030 stoot het waterschap niet of nauwelijks broeikasgassen meer uit en compenseert het de eventuele resterende uitstoot (‘klimaatneutraal’). Daarvoor komt er een ambitieus klimaatplan met bijbehorend budget. Er komen concrete, afrekenbare tussendoelen en snelle bijstelling als die doelen niet gehaald dreigen te worden.
• Het waterschap stelt een biodiversiteitsherstelplan op. Daarin wordt onder meer in kaart gebracht welke bedreigde soorten er in het beheersgebied leven en beschreven welke maatregelen genomen worden om deze soorten duurzame overlevingskansen te bieden.
• Het waterschap verzoekt de rekenkamer(commissie) doorlopend te onderzoeken of het klimaatbeleid voldoende bijdraagt aan het bereiken van klimaatdoelstellingen en klimaatrechtvaardigheid.
• Het waterschap maakt zich sterk voor de krimp van Schiphol.

Duurzame dijken, kades en oevers vol biodiversiteit

De kades in Nederland zijn meestal voorzien van harde keringen. Dit is desastreus voor het waterleven. De Partij voor de Dieren wil dat keringen beter in het natuurlijke landschap worden ingepast. Groene dijken bieden de beste kansen voor verschillende planten diersoorten. Dat vergroot de biodiversiteit en de robuustheid van het ecosysteem.

• Bij het versterken van waterkeringen wordt er geïnvesteerd in groene dijken met duurzaam beheer en lage onderhoudskosten. Bloem- en kruidenrijke dijken, waar weinig gemaaid wordt en waar meststoffen geweerd worden, zijn voordelig voor zowel biodiversiteit als stevigheid van de dijk.
• Het waterschap gedoogt niet dat boeren koeien laten grazen op dijken.
• Bij renovatie en herstel worden kades zoveel mogelijk met een flauw aflopend talud aangelegd, de zogenaamde natuurvriendelijke oevers.
• Bomen worden alleen gekapt als zij een gevaar vormen voor de waterkering en als er geen minder ingrijpende alternatieven zijn. Wanneer het waterschap bomen kapt worden deze altijd gecompenseerd, ook als dat niet wettelijk verplicht is. Bomen worden vervangen door inheemse soorten van gelijke of grotere ecologische waarde die ook de fauna ten goede komen.
• Het waterschap gebruikt geen bestrijdingsmiddelen voor het verwijderen van ongewenste planten op dijken, maar kiest voor handmatig, mechanisch of biologisch verwijderen.
• Het waterschap maait bermen, oevers en dijken op manieren die rekening houden met vlinders, bijen en andere insecten. Een voorbeeld hiervan is sinusbeheer, waarbij er slingerend en in fases gemaaid wordt.
• Maaien wordt gefaseerd uitgevoerd en het maaisel wordt pas afgevoerd nadat dieren de kans hebben gehad eruit te ontsnappen. De maaifrequentie is in principe niet meer dan tweemaal per jaar en het maaimoment is afgestemd op de optimale ontwikkeling van een kruidenrijke vegetatie.
• Baggerwerkzaamheden vinden niet volgens een vast stramien plaats, maar alleen als uit onderzoek blijkt dat het nodig is om het water ecologisch gezond te houden. Het waterschap gebruikt diervriendelijke baggermethoden.
• Oeverbegroeiingen en biotopen worden nooit geheel verwijderd, maar er blijven altijd delen staan.
• Er vinden geen werkzaamheden plaats in periodes waarin de soorten kwetsbaar zijn: tijdens de voortplantingstijd, de winterrust en/of migratie.
• Bij werkzaamheden die in opdracht van het waterschap worden uitgevoerd en bij gebouwen en gronden van het waterschap, wordt de verlichting zoveel mogelijk beperkt om lichtvervuiling tegen te gaan en de overlast voor dieren als insecten en vleermuizen zoveel mogelijk te beperken. Ook wordt de kleur van de verlichting en de kant waar het licht op schijnt zo min mogelijk belastend voor dieren.
• Het waterschap zorgt dat (onder)aannemers ook duurzaam materiaal gebruiken. Voor maaien en baggerwerkzaamheden zijn voldoende elektrische aansluitpunten.
• Het waterschap stelt ecologische en diervriendelijke werkprotocollen op. Er worden bindende afspraken met uitvoerders gemaakt over het opvolgen hiervan. Ecologen controleren hierop.
• Medewerkers die vaak in het veld werken worden getraind om gewonde dieren te verzorgen en in veiligheid te brengen. Het waterschap bekijkt hoe het werk van opvanglocaties voor onder meer (water) vogels kan worden ondersteund.

Natte natuur

Nederland heeft een verscheidenheid aan prachtige natuurgebieden. Voor een grote biodiversiteit en een evenwichtig ecosysteem is het van groot belang dat er meer en betere verbindingen tussen deze natuurgebieden worden gemaakt. Nederland is een echt waterland, waar wateren en oevers een belangrijke verbinding kunnen vormen. Daarom wil de Partij voor de Dieren dat het waterschap zich actief inspant om de ontwikkeling van natuur te ondersteunen.

• Als expert op het gebied van natte natuur geeft het waterschap pro-actief advies aan provincies en gemeenten over ruimtelijke vraagstukken die dit thema raken.
• Het waterschap zet alles op alles om over gronden te beschikken die nodig zijn voor de aanleg van natte natuur. Het waterschap koopt aantrekkelijke ruilgronden aan, stimuleert boeren tot natuurontwikkeling op hun eigen grond, en ook gedwongen maatregelen, waaronder uitkoop, worden daarbij niet geschuwd. Op gronden die het waterschap verpacht, wordt natuurinclusieve landbouw, zoals bloemrijke akkerranden en geen gifgebruik, de norm. Op deze gronden worden geen gewassen gekweekt die om veel bemesting of beregening vragen, zoals snijmaïs en bloembollen.
• Het waterschap zet zich actief in om leefgebieden voor boerenlandvogels, zoals grutto’s en andere weidevogels, in te richten en ondersteunt individuele boeren met kosteloze waterstaatkundige voorzieningen, wanneer zij hun land geschikt willen maken voor boerenlandvogels.
• Bij besluitvorming rondom het minder diep maken van diepe plassen (‘verondieping’) wordt er rekening gehouden met de hoge ecologische waarde die deze kunnen hebben. Verondieping gebeurt alleen met grond en baggerspecie van goede kwaliteit (klasse A). Hierbij wordt verondieping met industrierestanten, zoals granuliet, uitgesloten.
• Sloten worden niet overgedragen aan de landbouw voor ‘beheer onder schouw’ om kosten te besparen; dat is een onwenselijke constructie waarbij de verantwoordelijkheid voor het schoonmaken van de sloot bij de boer of burger komt te liggen.
• Sloten worden niet gedempt, tenzij dit onvermijdelijk is om de natuurwaarden van een gebied te verbeteren.
• Er worden diverse structuren en wisselende stroomsnelheden aangebracht in het water, omdat deze de onderwaterbiodiversiteit ten goede komen. We ‘bouwen met natuur’ zoals boomstammen, keien, modder en beplanting.
• Bij het aanleggen van nieuwe natte natuur zorgt het waterschap voor variatie aan waterplanten, waardoor een natuurlijke biotoop ontstaat voor vissen.

Klimaatadaptatie en tegengaan van verdroging

Zowel te veel als te weinig water kan grote problemen opleveren voor mens en dier. Door de klimaatverandering komen extremen aan beide uiteinden van dit spectrum steeds vaker voor. De Partij voor de Dieren wil daarom inzetten op oplossingen die hevige regenval kunnen opvangen zodat er tijdens droge periodes genoeg water beschikbaar is voor plant en dier.

• Voor het afvoeren van de toenemende hoeveelheden rivier- en regenwater zet het waterschap in op het bovenstrooms vasthouden van water, het kronkelen (meanderen) van beken en het verbreden van rivierbeddingen. Langer vasthouden van water heeft voorrang boven versneld afvoeren.
• Het waterschap legt actief waterbergingen aan. Deze waterbergingen krijgen tevens een natuurfunctie en bevatten voldoende vluchtheuvels voor dieren.
• Er komt een vergunningplicht voor het onttrekken van grond- en oppervlaktewater. Daarvoor gelden scherpe voorwaarden, waaronder een maximum voor wateronttrekking dat inspeelt op verdroging. Hierop wordt streng gehandhaafd. Er wordt gekeken naar nut en noodzaak: kunstgras wordt niet beregend met schaars grondwater.
• Er komen regels over de manier van water onttrekken, zo moet de slang waarmee het water wordt opgepompt een amfibiefilter bevatten en moet schade aan de bodem worden geminimaliseerd.
• De controle op illegale waterputten wordt uitgebreid.
• Het waterschap biedt subsidiemogelijkheden voor grondeigenaren die maatregelen nemen om de sponswerking van de bodem te verbeteren.
• Het waterschap dringt er bij andere overheden en drinkwaterbedrijven op aan om het gebruik van drinkwater terug te dringen en daar met name in tijden van droogte de aandacht op te vestigen. Het waterschap helpt boeren bij het overschakelen naar vormen van landbouw die minder kwetsbaar zijn voor droogte, zoals droogteresistente gewassen en voedselbossen.
• Hoosbuien en hitte vragen om meer groen en minder tegels.

Schoon water

Schoon water van levensbelang! Voor mensen, dieren en planten. Als ons oppervlakte- en grondwater schoon zijn kan de natuur herstellen van het enorme verlies aan biodiversiteit de afgelopen decennia.

Lees hier onze programmapunten voor schoon water